Gazze’de Ateşkes: Kuzey İrlanda Deneyiminden Ders Alınabilir mi?

Gazze Ateşkesi ve Barış Umudu

Filistinliler ve İsrailliler, Gazze’deki ateşkesin ardından barış sürecinin nasıl ilerleyeceğini merak ediyor. Bazı uzmanlar, Kuzey İrlanda’nın 1990’larda yaşadığı çatışmalar ve sonrasındaki Hayırlı Cuma (Belfast) Anlaşması deneyiminin dersler verebileceğini belirtiyor.

Eski İngiltere Başbakanı Tony Blair ve özel kalem müdürü Jonathan Powell, Gazze sürecinde ABD ve diğer ülkelerle yapılan görüşmelerle yeniden gündeme geldi. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Kuzey İrlanda deneyiminden yola çıkarak Hamas’ın silah ve kabiliyetlerinin devre dışı bırakılmasında rol oynayabileceklerini açıkladı.

Kuzey İrlanda’dan Dersler

"The Troubles" döneminde Kuzey İrlanda’da yaklaşık 3 bin 600 kişi hayatını kaybetti ve 50 bin kişi yaralandı. 1998’de imzalanan Hayırlı Cuma Anlaşması, çatışmaların çoğunu sona erdirdi ve IRA ile diğer militan grupların silahsızlanmasına yol açtı.

Uzmanlar, IRA’nın silah bırakma sürecinin uzun ve kademeli olduğunu vurguluyor. Niall O Dochartaigh, sürecin başarısının “uzlaşmaya ikna edilmiş bir örgüt ve sabır ile pragmatizm” sayesinde gerçekleştiğini belirtiyor.

Gazze ve Kuzey İrlanda Arasındaki Farklar

Gazze’deki yıkım ve ölümler Kuzey İrlanda’dakinden çok daha yüksek. İsrail’in misilleme saldırıları, bölgenin büyük bölümünü harabeye çevirdi ve yaklaşık 68 bin Filistinlinin ölümüne yol açtı. Uzman Kristian Brown, “Gazze’de meydan okuma seviyesi çok daha büyük ve çatışma ölçeği farklı” diyor.

Trump’ın Gazze planı, Hamas’ın silahsızlanmasını öngörüyor ancak Filistin devletine giden bir yol sunmuyor. Uzmanlar, Hamas’ın sürecin dışında bırakılmasının barışı zorlaştırabileceğini ifade ediyor.

Kapsayıcı Süreç ve Gelecek

Peter McLoughlin, Kuzey İrlanda’daki başarının anahtarının “şiddete bulaşmış taraflarla ilişki kurmak ve demokratik yollara çekmek” olduğunu vurguluyor. Kuzey İrlanda deneyimi, tüm tarafları kapsayan müzakerelerin önemini ortaya koyuyor.

Gazze’deki süreç ise çok daha karmaşık ve kırılgan. Trump ve Blair, ABD öncülüğündeki görüşmelerde diplomatik çabalar gösterse de uzmanlar, İngiltere’nin rolünü “küçük ama sembolik” olarak değerlendiriyor.

Uzman Yorumu

Kuzey İrlanda’daki silahsızlanma ve kapsayıcı barış süreci, Gazze için “olası bir model” olarak görülüyor. Ancak bölgedeki koşullar, tarafların tutumları ve mevcut yıkım seviyesi, barışın sağlanmasını çok daha zor kılıyor.