Letonya Cumhurbaşkanı, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararını Meclis’e geri gönderdi

Letonya Cumhurbaşkanı Rinkevics: “İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmek çelişkili bir mesaj olur”

Letonya Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics, ülkesinin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini öngören yasayı Meclis’e (Saeima) ek inceleme için geri gönderdiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı, bu adımın hem Letonya toplumu hem de uluslararası müttefikler açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceğini vurguladı.

31 Ekim’de yapılan oylamada Saeima milletvekilleri, kadına ve aile içi şiddete karşı koruma sağlayan sözleşmeden çekilme yönünde karar almıştı. Oylamada 56 milletvekili çekilme yönünde, 32 milletvekili kalma yönünde oy kullandı, 2 milletvekili çekimser kaldı.

“Bu karar AB ilkeleriyle çelişebilir”

Cumhurbaşkanı Rinkevics, meclise gönderdiği mektupta şu ifadeleri kullandı:

“Bir Saeima dönemi içinde sözleşmenin hem onaylanması hem de feshedilmesi, Letonya’nın uluslararası yükümlülüklerini iyi niyetle yerine getirme konusundaki kararlılığına dair çelişkili bir mesaj gönderir. Ayrıca, Letonya bu kararı alırsa bir insan hakları sözleşmesinden çekilen ilk AB üyesi olacaktır. Bu durum, Avrupa Birliği Antlaşması’nda yer alan sadakatli iş birliği ilkesiyle ne kadar uyumlu, ciddi biçimde değerlendirilmelidir.”

Rinkevics ayrıca, bu konunun 2026’da yapılacak genel seçimlerden sonra yeni Meclis tarafından değerlendirilmesinin daha doğru olabileceğini belirtti.

Cumhurbaşkanının veto yetkisi yok

Letonya Anayasası’na göre Cumhurbaşkanı, Meclis kararlarını yeniden değerlendirme amacıyla geri gönderebiliyor ancak veto hakkı bulunmuyor. Bu nedenle nihai karar yeniden Saeima’da alınacak.

İstanbul Sözleşmesi nedir?

Kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddetle mücadele amacı taşıyan İstanbul Sözleşmesi, 2014 yılında yürürlüğe girdi. 34 ülke ve Avrupa Birliği tarafından onaylanan sözleşmeden çekilen ilk ülke 2021 yılında Türkiye olmuştu.

Avrupa’da artan tartışmalar

Letonya’da muhalefet milletvekilleri, eylül ayında çekilme sürecini başlatmıştı. Koalisyon ortağı Yeşiller ve Çiftçiler Birliği, bu girişimi desteklemişti. Başbakan Evika Silina ise çekilme kararını sert biçimde eleştirerek, “Yardım isteyen kadınların hikayeleri siyasi savaşların aracı haline getiriliyor. Bu çok zalimce,” ifadelerini kullanmıştı.

Uluslararası kadın hakları örgütü Equality Now ise Letonya’nın çekilme girişiminin “kadınları ve kız çocuklarını tehlikeye atacağını, Avrupa’da insan hakları karşıtı hareketleri cesaretlendireceğini” açıkladı.

AB, 2023 yılında İstanbul Sözleşmesi’ni resmen kabul ederek 27 üye ülke için bağlayıcı hale getirmişti. Ancak Bulgaristan, Macaristan, Slovakya, Çekya ve Litvanya sözleşmeyi hâlâ onaylamadı.