Yapay Zeka Destekli Mikroskopilerle Hastalıkların Tanı ve Tedavisinde Yeni Dönem

Yapay Zeka Destekli Mikroskopilerle Hastalıkların Tanı ve Tedavisinde Yeni Dönem

Moleküllerin, hücrelerin ve dokuların dünyası, yapay zeka destekli ileri mikroskop teknolojileri sayesinde hiç olmadığı kadar net biçimde gözlemlenebiliyor. Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Serap Arbak liderliğinde, Türk Elektron Mikroskopi Derneği desteğiyle 27. Ulusal Elektron Mikroskopi Kongresi (EMK 2025) ve İkinci Uluslararası Mikroskopi ve Spektroskopi Kongresi (MSC 2025) 25–27 Eylül 2025 tarihlerinde düzenlendi. Kongrelerde Türkiye ve dünyadan yaklaşık 300 bilim insanı, mikroskopi alanındaki en yeni teknolojileri paylaştı.

Kongrede Öne Çıkan Etkinlikler

Kongre kapsamında ayrıca Mikroskop Okulu, 3 Boyutlu Hücre Kültürü ve Nörohistoloji kursları düzenlendi. Katılımcılar arasında Amerika, İngiltere, Japonya, İtalya, Çekya, Macaristan, Azerbaycan ve Rusya’dan bilim insanları yer aldı. Genç araştırmacıların yoğun ilgisi ve verilen "En İyi Poster", "En İyi Mikroyapı" ve "Prof. Türkan Erbengi Araştırma Ödülleri" kongrenin dikkat çeken unsurları arasında oldu.

Mikroskop Teknolojilerinde Yeni Ufuklar

Prof. Dr. Serap Arbak, mikroskop teknolojisinin artık yalnızca bir görüntüleme aracı olmadığını, aynı zamanda yapay zeka destekli bir analiz platformu haline geldiğini vurguluyor. Canlı hücrelerin iç yapısı gerçek zamanlı olarak incelenebiliyor, moleküller doğal hallerine çok yakın şekilde gözlemlenebiliyor. Bu gelişmeler hastalıkların tanı ve tedavisinde yeni ufuklar açıyor.

Elektron Mikroskopinin Rolü

Elektron mikroskoplar, hücreleri ve dokuları bir milyon kata kadar büyütebilen yüksek çözünürlüklü cihazlar olarak, kanser, nörolojik hastalıklar, ortopedik sorunlar, aşı çalışmaları, metabolik bozukluklar ve ilaç etkilerinin incelenmesi gibi klinik bilimlerde kritik rol oynuyor. Prof. Dr. Serap Arbak, Acıbadem Üniversitesi’nde bu teknolojinin temel ve klinik bilimlerde geniş bir kullanım alanı bulduğunu belirtiyor.

Hücresel ve Atomik Analiz

Gelişmiş mikroskoplar artık yalnızca görüntü vermekle kalmıyor; hücrelerin içindeki element ve iyon dağılımını haritalayabiliyor. Kalsiyum ve potasyum gibi iyonların hücre içindeki yerleşimi, kanser veya metabolik hastalıkların mekanizmalarını anlamada bilim insanlarına rehberlik ediyor. Bu sayede hastalıkların tanı ve tedavi süreçleri bilimsel verilere dayalı olarak geliştirilebiliyor.

Mikroskop Türleri ve Kombine Kullanım

Günümüzde 20’nin üzerinde mikroskop türü bulunuyor: elektron mikroskop, konfokal mikroskop, floresan mikroskop, süper çözünürlüklü mikroskop, çoklu modlu mikroskop, atomik kuvvet mikroskobu gibi cihazlar, hücre ve dokuları farklı açılardan inceleme olanağı sunuyor. Çoğu zaman bu mikroskoplar birlikte kullanılarak çok katmanlı ve üç boyutlu analizler gerçekleştiriliyor.

Mikroskopi ve Yapay Zeka

Mikroskop teknolojileri eskiden yalnızca yüksek çözünürlüklü görüntü sağlarken, bugün canlı hücreyi doğal koşullarına yakın şekilde gözlemleme, üç boyutlu analiz ve yapay zeka destekli veri analizi yapabiliyor. Bu da biyomedikal araştırmalarda proteinlerin, hücre içi mekanizmaların ve hastalık süreçlerinin anlaşılmasında devrim niteliğinde gelişmeler sağlıyor.